بلوک دیوارچینی بر اساس ساختار و کاربردهای این مصالح در انواع مختلفی تولید می شود و با توجه به نوع دیوار و ویژگی های آن مورد استفاده قرار می گیرد. به عنوان مثال در دیوارهای غیر حمال و غیر باربر با توجه به ویژگی های آنها معمولاً از بلوک های سبک پوکه ای استفاده می شود. این دیوارها تنها قادر به تحمل وزن خود بوده و علاوه بر کاهش وزن بار مرده ساختمان، از مقاومت حرارتی و صوتی بالایی نیز برخوردار هستند. همچنین دیوارها با ساختار عایق حرارتی از هدر رفتن انرژی در فصول سرد و گرم سال جلوگیری کرده و فضایی سالم و آرامش بخش را برای ساکنین خانه فراهم می کنند. با توجه به اهمیت بالای دیوارها در ساختار خانه ها در این مطلب قصد داریم به روش های مختلف تیغه چینی و انواع بلوک دیوارچینی مورد استفاده در آنها بپردازیم.
دیوار غیر سازه ای چیست؟
دیوار غیر سازه ای همان طور که از اسم آن پیداست جزو سازه اصلی و باربر ساختمان نبوده و معمولاً از آن برای جدا کردن بخش های مختلف فضای ساختمان و به عنوان تیغه استفاده می شود. از این دیوارها اغلب در تمامی طبقات ساختمان استفاده می شود و بلوک دیوارچینی مورد استفاده در آنها معمولاً سبک و از نوع عایق است. نکته بسیار حائز اهمیت در رابطه با دیوارهای غیر سازه ای، اتصال رَج آخر آنها به پوشش زیرین سقف بوده که این کار باید به صورت درست و اصولی انجام شود. هر چند که دیوارهای غیر سازه ای برای تحمل بار ساختمان طراحی نشده اند ولی باید به گونه ای ساخته شوند که بتوانند بار ناشی از وزن خود و در مواقعی بار ناشی از نیروهای خارجی را تا حدی مهار کنند.
از آن جایی که دیوارهای غیر سازه ای به قاب پیرامونی خود متصل نمی شوند باید به نحوی ساخته شوند که بتوانند در برابر نیروهای خارج از صفحه مقاوم باشند و واژگون نشوند. مسئله ای که امروزه در زمینه ساخت بهینه دیوارهای غیر سازه ای بسیار مورد توجه بوده، اجرای وال پست در این دیوارهاست که در این مطلب به بررسی آن خواهیم پرداخت. در ادامه به معرفی ساختار و ویژگی های انواع بلوک دیوارچینی و روش های مختلف دیوارچینی با استفاده از این بلوک ها می پردازیم.
انواع بلوک دیوارچینی کدام است؟
بلوک هایی که در دیوارچینی ساختمان مورد استفاده قرار می گیرند دارای ساختار و ویژگی های خاصی بوده که بسته به نوع شرایط و نوع طراحی ساختمان می توان از هر کدام از آنها استفاده کرد. این بلوک ها به طور معمول در انواع سفالی، سیمانی، لیکا، بتن گازی، هبلکس، پرلیتی و آجر فشاری در دسترس هستند که در ادامه به معرفی بیشتر آنها خواهیم پرداخت.
بلوک سفالی چیست؟
بلوک دیوارچینی از نوع سفالی پرکاربردترین بلوکی است که در زمینه دیوارچینی مورد استفاده قرار می گیرد و عمده کاربرد آن استفاده در بخش های غیر باربر ساختمان است. این بلوک ها در برابر آتش سوزی مقاومت بالایی دارند و ضمن صرفه اقتصادی، از استحکام به نسبت خوبی نیز برخوردار هستند. بلوک های سفالی عایق حرارتی نیز بوده و از آنها می توان برای دیوارها و سقف تیرچه بلوک نیز استفاده کرد. این بلوک ها در کنار این مزایا از معایبی نیز برخوردار هستند که ممکن است برای طراحان ساختمان خوشایند نباشد. یکی از این معایب وزن بالای آنهاست که باعث افزایش وزن بار مرده ساختمان می شود.
هر چه بار مرده ساختمان بیشتر باشد خسارت وارد شده بر آن در اثر نیروهای خارجی مانند زلزله بیشتر خواهد بود. مورد دیگر سرعت اجرای پایین آنها بوده که باعث کاهش راندمان کاری توسط تیم اجرایی می شود. همچنین این بلوک ها عایق صوت نبوده و در مقایسه با مدل های جدید ساخته شده از این مصالح از استحکام کمتری نیز برخوردار هستند.
بلوک سیمانی چیست؟
بلوک سیمانی یک نمونه استاندارد از بلوک ساختمانی مخصوص دیوارچینی است که از آن در هر دو بخش دیوارهای باربر و غیر باربر استفاده می شود. این بلوک ها در انواع مختلفی از بلوک سنگین و سبک گرفته تا بلوک دیوار و سقف تولید می شوند. بلوک های سنگین که با عناوین مختلفی چون بلوک ماسه ای و معمولی نیز شناخته می شوند از شن و ماسه طبیعی ساخته می شوند که معمولاً آن را از بستر رودخانه ها استخراج می کنند.
این بلوک ها پس از خشک شدن معمولاً از چگالی بالایی در حدود ۲۰۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب برخوردار بوده و با توجه به کاربرد دیواری یا سقفی آنها در اشکال مختلفی تولید می شوند. بلوک های سیمانی سبک که با عنوان بلوک های پوکه ای نیز شناخته می شوند از چگالی به نسبت پایین تری در حدود ۱۷۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب برخوردار هستند و به صورت گسترده نیز مورد استفاده قرار می گیرند.
بلوک لیکا چیست؟
بلوک لیکا به عنوان یکی از انواع کاربردی بلوک دیوارچینی به دو صورت توخالی و توپر تولید می شود. برای ساخت این بلوک ها از دانه لیکا یا به عبارت دیگر رس منبسط شده استفاده می شود که با مخلوط آب و سیمان ترکیب می شود. این بلوک ها در مقایسه با بتن نیمه سبک دارای تخلخل بیشتری بوده و به صورت چند جداره تولید می شوند. مدل سه جداره این بلوک ها به صورت معمول در دیوارهای خارجی مورد استفاده قرار می گیرد.
بلوک بتن گازی چیست؟
بلوک بتن گازی یکی دیگر از بلوک های رایج در زمینه ساختمان سازی است که برای تولید آن از ماسه، سیمان و پودر آلومینیوم استفاده می شود. البته در برخی مدل های این بلوک نیز از خاکستر بادی به جای ماسه استفاده می شود. مدل اتوکلاو این بلوک نیز در دسترس بوده که ساختار سبک و متخلخل دارد و در ساخت آن از آهک، سلیس و سیمان استفاده شده است. این بلوک ها در کنار سبک بودن از مزایای بسیاری چون برش آسان، جاذب آب کم، عایق صوت و عایق حرارتی برخوردار هستند. همچنین این بلوک ها در برابر فشار بسیار مستحکم بوده و مقاومت بالایی در برابر آتش سوزی دارند. مزیت دیگر بلوک های بتن گازی سرعت اجرایی بالای آنهاست که در کنار افزایش راندمان کاری باعث پایین آمدن هزینه های نازک کاری می شوند.
بلوک هبلکس (AAC) چیست؟
بلوک هبلکس یکی از انواع متداول و پرکاربرد بلوک دیوارچینی است که در دسته مصالح سازگار با محیط زیست قرار می گیرد. این بلوک ها در کنار خاصیت عایقی، مقاومت قابل توجه و باربری بالا، از وزن بسیار پایینی نیز برخوردار هستند به نحوی که وزن آنها در مقایسه با آجرهای سنتی کمتر از یک سوم است. ساخت این بلوک ها با بتن متخلخل انجام می شود و بسته به نوع کاربرد از طول 40 الی 60 سانتیمتری برخوردار هستند. همچنین این بلوک ها معمولاً با ارتفاع 25 سانتیمتری و ضخامت 7 الی 50 سانتیمتری عرضه می شوند. لازم به ذکر است که وزن بار مرده این بلوک ها در هر متر مکعب در حدود 550 تا 650 کیلوگرم بوده که وزن پایین و قابل قبولی است. جهت آشنایی با بلوک هبلکس مقاله “بلوک هبلکس چیست؟ مزایا و معایب آن کدام است؟ ” را مطالعه کنید.
بلوک پرلیتی چیست؟
بلوک پرلیتی یک نوع بلوک ساختمانی از جنس پرلیت بوده که کاربردهای خاص خود را دارد. برای ساخت این بلوک از پرلیت که یک نوع سنگ آتشفشانی شیشه ای است استفاده می شود. این سنگ تشکیل یافته از دانه های مذاب، در اثر حرارت و گرما با افزایش حجم 4 الی 20 برابری مواجه شده که از مزایا و قابلیت های بسیاری برخوردار است. از جمله مزایای بلوک پرلیتی می توان به سازگاری آن با محیط زیست، جذب آب پایین، جذب صدای بالا و وزن بسیار سبک اشاره کرد.
سرعت کار اجرایی با این بلوک ها بسیار بالا بوده و همین امر نیز باعث افزایش راندمان کاری و صرفه جویی در انرژی و هزینه ها می شود. برای ساخت بلوک پرلیتی ابتدا با استفاده از حرارت بالا پرلیت خام را منبسط کرده و سپس با سیمان مخلوط می کنند. در آخر پس از فرم دهی و خشک کردن، پرلیت را متناسب با نیاز کاری در ابعاد مختلفی برش می دهند.
آجر فشاری چیست؟
آجر فشاری که از قدیمی ترین مصالح در امر دیوارچینی بوده از کاربرد گسترده ای نیز در این زمینه برخوردار است. این آجرها با عناوین دیگری چون آجر زبره، آجر توپر و یا آجر گری نیز شناخته می شوند. از آجرهای فشاری به عنوان بلوک دیوارچینی در ساخت دیوارهای باربر و حمال ساختمان، دیوارهای جدا کننده، طاق ضربی و غیره استفاده می شود. البته کاربرد دیگری نیز برای این آجرها در نظر گرفته شده است که آن هم استفاده از این آجرها در نماسازی ساختمان به صورت گسترده است. هر چند که این روش باعث افزایش وزن بار مرده ساختمان می شود و ممکن است برای برخی طراحان ساختمان روش مطلوبی نباشد. آجرهای فشاری در انواع مختلفی چون آجر کوره ای، آجر قرمز و آجر ماشینی تولید و عرضه می شوند.
نکاتی که به هنگام دیوارچینی ساختمان با بلوک ها باید بدانید
بعد از آشنایی با انواع بلوک های ساختمانی در ادامه به نکاتی که به هنگام دیوارچینی ساختمان باید بدانید اشاره خواهیم کرد.
دیوارچینی ساختمان با بلوک دیوارچینی سفالی
برای این کار ابتدا تعداد بلوک های مورد نیاز برای فضای مورد نظر را محاسبه می کنیم. سپس ملات را با ترکیب کردن کامل سیمان و ماسه و افزودن آب به آن آماده می کنیم. توجه داشته باشید که یک ملات باکیفیت با حرکت ماله به راحتی می لغزد و در حین ماله کشی شکل خود را حفظ می کند. در مرحله بعدی کافی است رَج اول دیوار را بکشید و برای اطمینان از تراز بودن آن می توانید از کشیدن یک ریسمان در دو انتهای رَج استفاده کنید. برای شروع رَج دوم یک بلوک را نصف کرده و روی ملات قرار دهید و به دنبال آن سایر بلوک های سالم را در کنار هم بچینید و نصف دیگر بلوک را در انتهای رج قرار دهید. برای رَج دوم سوم مجدداً از یک بلوک سالم استفاده کنید و این رویه را تا آخر ادامه دهید.
دیوارچینی ساختمان با بلوک سیمانی
اولین گام قبل از کار با بلوک دیوارچینی سیمانی ایجاد یک پی ریزی مناسب است که معمولاً با سنگ انجام می شود. سپس بلوک ها را خیس کرده تا مانع از جذب آب ملات و کاهش کیفیت و چسبندگی آن شود. در مرحله بعدی بلوک ها را به روش کرسی چینی در فضای مورد نظر و بین دیوار اصلی و فونداسیون کنار هم بچینید. در این محله نوبت به یکدست نمودن بلوک ها و تراز کردن آنها می رسد که باید با دقت انجام شود. البته بلوک های سیمانی توخالی راحت تر تراز می شوند و برای این کار مناسب هستند. در گام بعدی ملات را به صورت یک دست روی جداره های خارجی بلوک ها کشیده و در صورت لزوم داخل بلوک ها را نیز پر کنید. برای رَج های بعدی کافی است از یک ریسمان و دو شمشه در دو انتهای دیوار برای تراز کردن آنها استفاده کنید.
دیوارچینی ساختمان با بلوک دیوارچینی لیکا
برای شروع کار ابتدا سطح مورد نظر را تراز کرده و برای این کار می توانید از ملات اضافی برای بخش های دارای فرو رفتگی استفاده کنید. قبل چیدن بلوک ها مقداری آنها را خیس کنید، البته نیازی به غرقابی کردن آنها نیست. بعد از کشیدن ملات، بلوک ها را به صورت وارون بر روی آن قرار داده و کنار هم بچینید به طوری که قسمت باز آن رو به پایین باشد. سپس بر روی بلوک های چیده شده مجدداً ملات بریزید و سطح را تراز کنید. لازم به ذکر است که حداکثر ضخامت ملات برای روی بلوک ها و بین رج ها باید 5/1 سانتیمتر باشد. رج های بعدی را نیز به همین روش و با تراز کاری دقیق تا پایان کار ادامه دهید.
دیوارچینی ساختمان با بلوک هبلکس (AAC)
در دیوارچینی ساختمان با بلوک دیوارچینی هبلکس تراز بودن سطح کار از اهمیت بالایی برخوردار است لذا قبل شروع کار باید از تراز بودن سطح اطمینان حاصل کرد. مرحله بعدی نوبت به خیس کردن بلوک ها می رسد که باید به صورت مختصر انجام شود و یا سریعاً از آب خارج شوند. اتصال این نوع بلوک ها معمولاً با مواد شیمیایی مخصوص صورت می گیرد که باید از ضخامت کافی (۳ الی ۴ میلیمتر) برخوردار باشد. با این وجود با ملات سیمانی با نسبت 6 به 1 نیز می توان عملیات نصب این بلوک ها را نیز انجام داد که ملات مورد استفاده برای این کار باید ضخامت ۱۰ الی ۱۲ میلیمتری داشته باشد. در طی دیوارچینی به درز بندی بلوک ها و عملیات مقاوم سازی توجه کافی داشته باشید. همچنین جهت مهار دیوار با بلوک هبلکس پیشنهاد می کنیم مقاله “وال پست دیوار هبلکس چیست؟” را مطالعه کنید.
دیوارچینی ساختمان با بلوک دیوارچینی بتن گازی
برای این کار ابتدا بلوک های گازی باکیفیت و متناسب با شرایط کاری را تهیه نمایید. ملات مصرفی این بلوک ها نیز باید متناسب با نیاز و با توجه به حجم کار تهیه شود. توجه داشته باشد که چینش رج اول از اهمیت بالایی برخوردار بوده و تراز بودن رج های بعدی و کل دیوار بدان بستگی دارد. پس از اتمام هر رج سطح آن را با استفاده از یک برس با دقت تمیز کنید تا بستر مناسبی برای قرار گرفتن چسب بلوک و ملات فراهم شود. برای کشیدن ملات می توانید از کاردک یا ماله استفاده کنید و با کمک شاقول از تراز بودن هر رج و کل دیوار اطمینان حاصل کنید.
دیوارچینی ساختمان با بلوک پرلیتی
کار با بلوک دیوارچینی پرلیتی همانند کار با آجر و سایر بلوک های ساختمانی بوده و روش خاص و ویژه ای ندارد. برای این کار از ملات ماسه و سیمان استفاده می شود و ترازکاری دیوار نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. این بلوک ها به دلیلی سبک بودن در داخل سقف نیز قرار می گیرند و نصب آسانی دارند. عمده استفاده بلوک های پرلیتی به خاطر وزن پایین و سرعت اجرای بالای آنهاست.
دیوارچینی ساختمان با آجر فشاری
مسئله مهم در مورد دیوارچینی با آجر فشاری توجه به قائم و تراز بودن دیوار است که این کار معمولاً با شاقول صورت می گیرد. مورد بعدی روبه روی هم قرار گرفتن بندهای قائم به صورت یک در میان در مسیر دیوارچینی است. همچنین در حین آجر چینی توجه کافی داشته باشید که حالت قفل بست بین آجرها به صورت کامل ایجاد شود. علاوه بر آن نیمی از طول آجرها نیز باید به صورت یک رج در میان در داخل دیوار قرار گیرند که این کار معمولاً در تقاطع دیوارها صورت می گیرد. برای دیوارهای با طول بالای 5 متر ایجاد یک ستون آجری به ازای همین فاصله ضروری است. دیوارچینی با آجر فشاری معمولاً در ضخامت های 35، 20، 10 و 5 سانتیمتری انجام می شوند.
ضوابط اجرای وال پست در دیوار ها مطابق پیوست شش آیین نامه 2800
وال پست ها که از آنها با عنوان وادار نیز یاد می شود نقش بسیار مهمی در استحکام دیوارهای غیر سازه ای دارند به گونه ای که طبق پیوست شش آیین نامه 2800 زلزله اجرای آنها در ساخت و سازها الزامی است. وال پست ها با محدود کردن فواصل آزاد میان‌قاب ها، مانع از آسیب دیدن دیوار و ریزش آن می شوند. بدین صورت که با ایجاد تناسب در طول افقی و عمودی دیوار غیر سازه ای، باعث تقسیم نیروی جانبی در دو جهت مذکور شده و مانع از خرابی دیوار در اثر نیروی خارجی ناشی از زلزله یا طوفان می شود. همچنین این وادارها شرایط را برای حرکت درون صفحه ای دیوار فراهم نموده و مانع از حرکت خارج از صفحه ای آن می شود و همین امر نیز از ایجاد خسارت جدی به دیوار جلوگیری می کند.
وال مش نسل نوین مهار بلوک دیوارچینی در ساختمان
همان طور که در ابتدای این مطلب بدان اشاره شد، اجرای وال مش روش های مؤثر و کاربردی برای بهبود پایداری و استحکام دیوارهای غیر سازه ای هستند. همچنین طبق آیین نامه ساختمان سازی و ایمنی ساخت و سازها، اجرای این روش ها الزامی بوده و باید توسط طراحان ساختمان مورد توجه قرار گیرد. البته اجرای وال مش که در مقایسه با اجرای وال پست فلزی روش نوین و کاربردی تری است از مزایای بسیاری نیز برخوردار است.
امروزه از وال مش به عنوان نسل نوین وال پست ها یاد می شود و می توان آن را جایگزین وال پست فلزی قلمداد کرد که در تمامی دیوارهای قابل اجرا است. از مزایای بسیار وال مش نسبت به وال بست به صورت مختصر می توان به حذف میلگرد بستر به هنگام تیغه چینی، تیغه چینی بدون نیاز به وادار قائم و افقی فلزی، کاهش هزینه مهار دیوار به روش وال پست مش، افزایش سرعت تیغه چینی در اجرای وال مش و امکان مهار دیوار در ساختمان های بدون وال پست اشاره کرد.
