در صنعت ساختمان سازی، همراه تلاش بر استفاده از ارزان ترین، سبک ترین، با کیفیت ترین و بهترین مصالح برای ساخت و ساز است. بلوک هبلکس، یکی از همین مصالح است. وزن کمش، اجرای آسونش، قیمت مناسبش، یکپارچگی و انسجامش، باعث شده تا استفاده از آن در دیوار کشی ساختمان های مختلف گسترش پیدا کند. اگر برایتان سوال پیش آمده که بلوک هبلکس چی هستش؟ از چی ساخته می‌شود؟ چه ویژگی هایی دارد؟ چه کاربردهایی دارد؟ ما در این مقاله همه چیز را راجب آن بررسی کرده ایم.
بلوک هبلکس چیست؟
بلوک هبلکس (AAC)، که در بازار با نام بلوک سیپورکس نیز شناخته میشه از نوع بتن های هوادار اتوکلاو شده (Autoclaved Aerated Concrete) هست، یک بلوک بتنی متخلخل سبک وزن با مقاومت فشاری عالی که در دیوار چینی ساختمان ها استفاده می شود.
بلوک هبلکس یا هپلکس از مواد سیلیسی (ماسه یا خاکستر بادی) ریز آسیاب شده و عوامل چسباننده آهکی (سیمان پرتلند، آهک، گج) به همراه آب و عوامل انبساط زا (پودر آلومینیوم) ساخته می شود.
بلوک AAC یک بلوک مناسب برای چیدن دیوار غیر سازه ای ساختمان است، هم یک عایق حرارتی عالی و هم به دلیل خواص آکوستیک، تا حد قابل توجهی عایق صوت نیز است. جالب است بدانید، نسبت به بلوک معمولی تا ۸۰٪ حجمش از هوا تشکیل شده است.
مقاومت فشاری بلوک سیپورکس (هبلکس) تقریبا 2.5 تا 5 مگاپاسکال هست، این مقاومت فشاری نسبت به وزن بسیار کم آن (حدودا 550 کیلوگرم بر متر مکعب) ، بسیار ایده آل است. بلوک‌های هبلکس عمدتاً در چیدن دیوارهای جداکننده (غیر باربر) در سازه های فلزی یا بتنی استفاده می شوند. بنابراین مقاومت فشاری آن، در چنین کاربردی کافی و استاندارد است.
تاریخچه بلوک هبلکس از کجا و کی آغاز شد؟
بلوک هبلکس از سال 1350 در ایران وارد شد، پس از چندی در سال 1352 اولین کارخانه تولید بلوک های بتنی هوادار اتوکلاو شده تاسیس شد. اما تاریخچه اصلی بلوک هبلکس (AAC) به سال 1924 میلادی بر می گردد. این نوع بلوک برای اولین بار توسط یک معمار و پژوهشگر سوئدی اختراع شد. دکتر یوهان اکسل اریکسون (Johan Axel Eriksson)، مخترع سوئدی در 1920 میلادی به دنبال این بود تا یک ماده ساختمانی بسازد که بتواند مزایای اصلی چوب (مانند سبکی و عایق بودن حرارتی) را حفظ کند، اما معایب عمده چوب (مانند اشتعال پذیری، آسیب‌پذیری در برابر رطوبت، پوسیدگی و موریانه) را نداشته باشد، از این رو، با مخلوط کردن شیل کلسینه شده، سیمان و پودر آلومینیوم و سپس قرار دادن این مخلوط در معرض دما و فشار بالا در اتوکلاو، آزمایش هایی انجام داد که منجر به تولید ماده ای سبک و فشرده با ویژگی های عایق بندی خوب شد. این همان بلوک هبلکس است که جوزف هبل (Josef Hebel)، مهندس و صنعتگر آلمانی، چند دهه بعد در دهه‌ی ۱۹۴۰ میلادی آن را به مرحله ی تولید صنعتی انبوه رساند.
مزایا و معایب بلوک هبلکس (AAC) چیست؟
حجم مصرف بلوک هبلکس در ساختمان سازی، روز به روز در حال رشد است. آشنایی با مزایا و معایب بلوک هبلکس کمک می کند تا در انتخاب، خرید و اجرای آن تصمیمی آگاهانه بگیرند. مهم ترین مزایا و معایب آن به شرح زیر است :
مزایای بلوک هبلکس
بلوک هبلکس از دسته بلوک های ساختمانی هست که به‌دلیل مزایای فراوان، خیلی زود توانست سهم قابل توجهی از بازار مصالح ساختمانی را به دست آورد. مزایای بلوک هبلکس نتیجه سال ها تلاش، تحقیق، علم و فناوری است. استفاده از این بلوک، وزن دیوارهای غیر سازه ای رو به شدت کاهش میده ، دیوار چینی رو آسون تر می کنه و از همه مهم تر، مقاومت و رفتار لرزه ای دیوار ها رو بهبود میده. مزایای این بلوک باعث افزایش تقاضا برای خرید آن شده که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد:
- سبک بودن
- عایق صوتی بودن
- مقاومت فشاری عالی
- نصب بسیار آسان و سریع
- بالا بودن مقاومت در برابر آتش
- عایق حرارتی بودن
- قابلیت برش و شکل‌دهی آسان
معایب بلوک هبلکس
بلوک هبلکس (AAC) یا بلوک سیپورکس، مانند هر مصالح ساختمانی دیگری، بی‌عیب و نقص نیست. آگاهی از معایب این بلوک، به معنای نادیده گرفتن مزایای آن و استفاده نکردن از آن نیست، بلکه دانستن این معایب، استفاده از آن را در چارچوب محدودیت ها قرار می دهد. در واقع، درک این معایب باعث دستیابی به حداکثر مزایای آن می شود. از مهم ترین معایب آن می‌‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مقاومت فشاری کمتر نسبت به بلوک های سیمانی و آجر
- شکنندگی در ضربه مستقیم یا برخورد ناگهانی
- نیاز به استادکار ماهر برای نصب صحیح
- حساسیت به رطوبت قبل از اجرا
- هزینه تولید و قیمت خرید هبلکس نسبت به بلوک معمولی بالاتر است.
- برای اجرا و اتصال صحیح، نیازمند چسب یا ملات مخصوص و بست‌های فلزی است.
- برای تامین اتصالات نیازمند بست های مخصوص است.
- حساسیت در حمل و نقل و جابجایی
بلوک هبلکس چگونه و با چه چسبی اجرا می‌شود؟
اجرای بلوک هبلکس یا هپلکس در دیوارهای غیر سازه ای و غیر باربر رایج است. نحوه اجرای بلوک هبلکس نیازمند آماده سازی دقیق سطح و مصالح، مهارت در چیدن بلوک ها. رعایت تراز و شاقول و تقویت اتصالات بلوک ها و اقدامات لازم برای مهار لرزه ای دیوار است. در ادامه، نحوه اجرای بلوک AAC را به صورت مرحله به مرحله توضیح داده ایم :
| مرحله | عنوان | توضیح کوتاه |
| اول | آماده‌سازی سطح زیرین | سطح کف و زیر دیوار باید صاف، خشک و تمیز باشد. در صورت اجرای دیوار روی همکف، لایه عایق رطوبتی زیر رج اول قرار گیرد. |
| دوم | آماده‌سازی مصالح | بلوک ها را بررسی کنید تا دارای شکستگی یا ترک نباشند. چسب مخصوص یا ملات پلیمری اصلاح شده را باید طبق دستورالعمل سازنده مخلوط کنید و طبق حداکثر زمان کار، آن را مصرف کنید. |
| سوم | چیدن رج اول دیوار | از ملات سیمانی سنتی با ضخامت 10 تا 25 میلی متر در چیدن رج اول استفاده کنید تا سطح کاملا تراز و شاقول شود و پایه ای مستحکم برای چیدن ردیف های بعدی ایجاد شود . در تمامی رج ها، بندهای قائم باید با ملات یا چسب مخصوص پر شوند. فاصله ای برای جاگذاری مصالح جداسازی دیوار از ستون در دو طرف در نظر بگیرید. |
| چهارم | مهار دیوار و تقویت اتصالات | بست فلزی برای چفت و بست بلوک‌ها استفاده شود. اتصالات ارتجاعی یا کشویی برای کنترل حرکات دیوار و وال پست ها برای مهار لرزه ای آن، نصب شوند. در روش نوین، اجرای وال مش و نوار شبکه الیاف می تواند جایگزین وال پست و بست ها باشد. |
| پنجم | ادامه دیوارچینی تا تراز نهایی | رج‌های بعدی با چسب مخصوص یا ملات پلیمری اجرا شوند. تراز و شاقول بودن دیوار کنترل شود. در رج های یکی در میان و همچنین رج نهایی، از بست یا نوار مش استفاده شود. فاصله بالای دیوار با سقف با مصالح سبک پر شود و در نهایت نبشی یا ناودانی نصب گردد. |
آماده سازی سطح زیرین برای نصب بلوک هبلکس
قبل از شروع نصب بلوک هبلکس در دیوارهای غیر سازه‌ای و دیوارهای جداکننده، سطح زیرین باید کاملاً صاف، خشک و تمیز باشد. این مرحله پایه ای ترین بخش نحوه اجرای دیوار هبلکس است و تضمین می کند که دیوار از رج اول به صورت صحیح، تراز و شاقول چیده می شود. اگر دیوار روی زمین یا کف همکف اجرا می شود، لازم است یک لایه عایق رطوبتی در زیر رج اول قرار گیرد تا از نفوذ رطوبت جلوگیری شود.
آماده سازی مصالح برای نصب بلوک هبلکس
بلوک هبلکس باید قبل از نصب بررسی شود و هرگونه شکستگی، ترک یا لب پریدگی در آن اصلاح شود. اگر بلوک ها در نایلون یا پالت بسته بندی شده اند، حداقل ۲۴ ساعت قبل از اجرا باید پوشش برداشته شود تا بلوک ها با محیط تبادل رطوبت و دما کنند.
برای نصب بلوک هبلکس (AAC) از چسب مخصوص هبلکس یا ملات پلیمری اصلاح شده استفاده می شود. چسب AAC باید طبق دستور تولید کننده با میزان مشخص آب مخلوط شود و فقط در همان زمان کارایی (حدودا 1.5 تا 2 ساعت) مصرف شود.
چیدن رج اول دیوار با بلوک هبلکس
برای چیدن اولین رج دیوار با بلوک AAC، از ملات سیمانی سنتی با ضخامت 10 تا 25 میلی متر استفاده می‌شود تا سطح کاملاً تراز و شاقول باشد و پایه ای مستحکم برای چیدن رج های بعدی بلوک هبلکس با چسب مخصوص ایجاد شود. برای چیدن رج های بعدی، باید از چسب مخصوص یا ملات پلیمری اصلاح شده با ضخامت 2 تا 4 میلی متر استفاده شود. توجه داشته باشید که بندهای قائم نیز باید با استفاده از این ملات و چسب های مخصوص پر شود.
توجه ! در زمان چیدن رج اول، باید در دو طرف دیوار فاصله ای مناسب برای قرار دادن مصالح سبک و متراکم مانند یونولیت یا پشم سنگ در نظر گرفته شود تا جداسازی دیوار از ستون ها به درستی انجام گیرد.
مهار دیوار و تقویت اتصالات بلوک هبلکس
برای چفت و بست شدن بهتر بلوک هبلکس در دیوارچینی باید از بست تخت هبلکس (بست فلزی مخصوص) استفاده شود. این بست های فلزی در فواصل کمتر از 1 متر در ارتفاع دیوار، با استفاده از میخ اتصال نصب می شود و دو بلوک سیپورکس (AAC) را به هم متصل می کند.
از طرفی، به منظور مهار در برابر نیروهای جانبی، این دیوار ها با استفاده از اتصالات ارتجاعی (بست رادیکالی) یا اتصالات کشویی (نبشی یا ناودانی) به قاب سازه متصل می شوند. در دهانه های بلند یا دیوارهای مرتفع، در کنار آنها، وال پست (وادارهای قائم و افقی) نیز به کار می رود.
در روش های نوین به جای استفاده از آن ها، دیوار بلوک AAC با وال مش مهار می شود و همزمان با مهار لرزه ای، اتصالات قطعات بلوک نیز به هم محکم تر می شود. در این روش، دیگر نیازی به بست های فلزی و وال پست نیست.
ادامه دیوارچینی با بلوک هبلکس تا تراز نهایی
پس از اجرای رج اول، چیدن رج های بعدی بلوک هبلکس با چسب مخصوص (AAC) یا ملات پلیمری انجام می شود. در طول اجرای دیوار، تراز و شاقول بودن سطوح باید به طور مداوم کنترل شود. برای بهبود اتصالات، در رج های یکی در میان از بست فلزی مخصوص یا نوار مش فایبرگلاس به‌صورت سرتاسری روی ردیف بلوک ها استفاده می شود. در رج نهایی نیز آخرین بست یا نوار مش نصب شده و فاصله بین دیوار و سقف با مصالح سبک مانند یونولیت یا پشم سنگ پر می گردد. در پایان، جهت کنترل حرکات خارج از صفحه، نبشی یا ناودانی در بالای دیوار نصب می شود.
نکته ! توجه داشته باشید که در حین دیوار چینی هبلکس، اقدامات مهار لرزه ای آن بسته به سیستم انتخاب شده باید انجام شود، اگر وال پست دیوار هبلکس را اجرا می کنید باید قبل از شروع دیوار چینی، اتصالات کشویی یا ارتجاعی و وادارها را نصب کنید، اما اگر مهار آن با اجرای وال مش مد نظر باشد، می توانید همزمان با دیوار چینی، آن را نیز مهار کنید.
خصوصیات فنی بلوک هبلکس چیست؟
| ویژگی | مقدار معمول |
| چگالی خشک | 450 – 650 کیلوگرم بر متر مکعب |
| وزن بلوک استاندارد | 7.5 – 10 کیلوگرم (برای بلوک 60×25×15 سانتی‌متر) |
| مقاومت فشاری | 2.5 – 7.5 مگاپاسکال |
| مدول الاستیسیته | کمتر از بتن معمولی |
| هدایتی حرارتی (λ) | 0.08 – 0.18 وات بر متر کلوین |
| مقاومت حرارتی (R-value) | بالا |
| زمان مقاومت در برابر آتش | 2 – 4 ساعت |
| کاهش صدا (STC / Rw) | 40 – 50 دسی‌بل (برای دیوار 15 سانتی‌متر) |
| طول | 60 سانتی‌متر |
| ارتفاع | 25 سانتی‌متر |
| ضخامت | 10 – 30 سانتی‌متر |
مراحل تولید بلوک هبلکس کدام است؟
نحوه تولید بلوک هبلکس (AAC) یک فرآیند صنعتی دقیق است که ترکیبی از شیمی، فناوری و مهندسی مواد را شامل می‌شود. از آماده‌سازی مواد اولیه تا عمل‌آوری نهایی در اتوکلاو، هر مرحله نقش مهمی در کیفیت نهایی و عملکرد بلوک دارد. مراحل کلیدی فرآِیند تولید بلوک هبلکس عبارت است از :
آماده سازی و ترکیب مواد اولیه بلوک هبلکس
در این مرحله، مواد اولیه شامل ماسه سیلیسی، سیمان پرتلند، آهک و مقدار کمی گچ با دقت توزین و مخلوط می شوند تا یک دوغاب یکنواخت و همگن حاصل شود. اختلاط کامل در میکسرهای صنعتی، کیفیت و توزیع یکنواخت ذرات را تضمین می کند.
هوادهی و قالب ریزی مواد اولیه
پودر آلومینیوم به مخلوط اضافه می شود تا واکنش شیمیایی با محیط قلیایی ایجاد کند و گاز هیدروژن تولید شود. این واکنش باعث ایجاد حباب های ریز در مخلوط و سبک شدن آن می شود. سپس دوغاب منبسط شده به قالب‌های بزرگ ریخته می شود تا شکل اولیه بلوک هبلکس شکل بگیرد.
پیش پخت و برش بلوک هبلکس
پس از ریختن در قالب، بلوک ها برای مدتی در دمای مشخص پیش پخت می شوند تا حالت ژلاتینی و نیمه سخت پیدا کنند. سپس با دستگاه های برش دقیق، بلوک ها به ابعاد نهایی برش داده می شوند.
عمل‌آوری نهایی (اتوکلاو) و بسته بندی بلوک هبلکس
بلوک های برش خورده به داخل اتوکلاو منتقل می شوند و تحت دما و فشار بالا عمل آوری می شوند. در این شرایط، ساختار بلوری توبومورایت شکل می گیرد که مقاومت فشاری و پایداری ابعادی بلوک ها را تأمین می کند. پس از سرد شدن، بلوک ها کنترل کیفیت شده و بسته بندی و آماده توزیع می شوند.
استاندارد ها و نشریات بلوک هبلکس کدام اند؟
- استاندارد ملي ايران 8592: بتن سبک – تعيين جمع شدگي ناشي از خشک شـدن بـتن هـودارا اتوكلاو شده – روش آزمون.
- استاندارد ملی ۸۵۹۳: بتن سبک – قطعات بتنی هوادار اتوکلاو شده – ویژگی‌ها
- استاندارد ملي ايران 8594: بتن سبک – تعيين درصد رطوبت بتن هوادار اتوكلاو شـده – روش آزمون.
- استاندارد ملي ايران 8595: بتن سبک – مشخص کردن جرم حجمی خشک بتن هوادار اتوكلاو شـده – روش تست.
- استاندارد ملي ايران 8596: بتن سبک – تعيين مقاومت فشـاری بـتن هـوادار اتـوكلاو شـده – روش آزمون.
- استاندارد ملی ۹۱۵۹: بتن سبک – تعیین درصد رطوبت بتن هوادار اتوکلاو شده – روش تست.
- نشریه ۳۲۶ (مرکز تحقیقات): دستورالعمل طراحی و اجرای دیوارهای ساخته شده از بلوک‌های AAC.
- پیوست ششم استاندارد 2800: آیین‌نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله.
قیمت بلوک هبلکس چقدر است؟
قیمت بلوک هبلکس تحت تأثیر عوامل مختلف است که حتما قبل از خرید آن، باید مد نظر قرار گیرند. ابعاد بلوک، مشخصات فنی آن و برند تولید کننده، از جمله عوامل موثر بر قیمت بلوک AAC هستند. علاوه بر این، شرایط بازار مصالح ساختمانی، فاصله محل تأمین تا کارگاه و هزینه حمل و نقل نیز در کاهش یا افزایش قیمت بلوک هبلکس، بی تاثیر نیست. علاوه بر این موارد، کیفیت تولید بلوک AAC، اصلی ترین عامل است که می تواند ارزش خرید بلوک هبلکس یا هپلکس را افزایش دهد.
پیشنهاد می کنیم تا هنگام بررسی قیمت، صرفاً به قیمت روی برگه فاکتور توجه نکنید، بلکه در کنار قیمت، مشخصات فنی و کیفیت تولید محصول را نیز ارزیابی کنید. خرید بلوک هبلکس از فروشنده معتبر، علاوه بر قیمت مناسب، کیفیت محصول و مشخصات فنی آن را نیز تضمین می کند.
با عرض ادب و احترام نصب وال مش بر روی کدامیک از بلوک های معرفی شده جوابدهی بهتر دارد که ازنظر اقتصادی هم مقرون به صرفه باشد
با سلام به شما، وال مش ها سازگاری اجرایی بالایی با انواع و اقسام مصالح مصرفی دیوار دارند، البته بلوک هبلکس هنوز در کشور ما جا نیافتاده و استفاده از اون هم نیازمند تایید مهندس ناظر است ولی نصب وال مش بر روی آن به راحتی انجام میگیرد درباره مصالح دیگه هم به همین منوال می‌باشد برای کسب آگاهی بیشتر به مقاله انواع بلوک دیوار چینی مراجعه کنید.